تمامی برنامه نویسان ارزهای دیجیتال برای کنترل و ارتقای ارزها برنامه و قوانینی را وضع می کنند که پروتکل نامیده می شود و بلاک چین نیز بر مبنای این قوانین عمل می کند و همین قوانین نیز می توانند مربوط به بزرگی بلاک ها، محاسبه کارمزدها، دستمزد ماینرها نیز باشد.
حال با توجه به این، فورک نیز راه حلی است که هنگام نارضایتی از شرایط موجود در نرم‌ا فزارهای ارزهای دیجیتال در بستر بلاک چین به کمک برنامه نویسان می آید. در واقع ساخت یک انشعاب جدید در بلاک چین، به روزرسانی و ایجاد تغییراتی در آن که در نتیجه‌ی آن دو نسخه متفاوت از بلاک چین که هر یک تاریخچه مخصوص به خود را به اشتراک می‌گذارند، ساخته می‌شود نوعی فورک به حساب می‌آید.
به بیان دیگر، می توانیم بگوییم که فورک نوعی انشعاب است که برنامه نویسان از پروژه های قبلی خود می گیرند و به این صورت، منبع هر پروژه دارای یک کد است که با کپی کردن آن و با اعمال اندکی تغییرات می توانند برنامه و یا پروژه جدیدی ایجاد نماید.
فورک چگونه ایجاد می شود؟
دلایل متعددی سبب به وقوع پیوستن فورک ها در زنجیره بلوک می شوند. به عنوان مثال، هنگامی که تغییراتی در پروتکل ارز دیجیتال به وجود می آید، لازم است که کاربران و یا حتی کارشناسان مختلف پذیرش خود را نسبت به ورژن جدید و به روزرسانی های انجام شده اعلام کنند. درست مثل افرادی که به صورت منظم برنامه های نصب شده بر روی کامپیوترشان را به روز رسانی می کنند. گاهی این تغییرات با مخالفت افراد مختلف روبرو می شوند به این علت که ممکن است ایجاد یک Fork از سود آن ها کم کند.
به هرحال برای به بار نشستن این تغییرات و به روزرسانی ها افراد زیادی باید آن را تایید کنند، همانطور که به روزرسانی های جدید در شبکه های تلفن همراه نیازمند موافقت بسیاری از شرکت های سازنده است و یا اگر فردی تصمیم بگیرد تغییراتی در کیف پولش ایجاد کند، بدون اینکه فرد دیگر این کار را انجام دهد، این دو کیف پول با هم ناسازگار می‌شوند و به اصطلاح می‌گوییم که یک فورک ایجاد شده است.
معرفی انواع مختلف فورک ها
هارد فورک (Hard Fork)
از آنجایی که Hard Fork به بلاک چین مرتبط است، تغییری آزادانه در پروتکل شبکه است که بلوک ها و معاملات نامعتبر قبلی را معتبر می کند و یا به حالت عکس آن را انجام دهد.
هارد فورک زمانی روی می دهد که نسخه جدید بلاک چین دیگر با نسخه قبلی آن سازگار نباشد که سبب ایجاد ناهمتایی دائمی از نسخه قبلی آن می شود. هر یک از ماینرها باید در مورد قوانین جدید آنچه که یک بلوک معتبر را در زنجیره تشکیل می دهد، توافق کنند. اگر در زنجیره بلاک چین نودی باشد که به روز رسانی نشده باشد با قوانین جدید هم راستا نیست که باعث ایجاد ناهمتایی یا هارد فورک در این زنجیره می شود.
دلایل ایجاد هارد فورک شامل مواردی چون، از بین بردن خطرات امنیتی مهم، افزودن عملکرد جدید و یا معکوس کردن و بازگردانی تراکنش ها در معاملات نیز می باشد.
هدف اصلی از ایجاد هاردفورک، رفع خطرات امنیتی مهم موجود در نسخه های قدیمی تر نرم افزار، اضافه کردن قابلیت های جدید می باشد و گاهی روی دادن فورک باعث ایجاد نگرانی و وحشت بزرگ در میان کاربران یک ارز رمزپایه می شود. وقتی دو بلاک چین متفاوت وجود داشته باشد، در نهایت فقط یکی از آنها می توانند صحیح باشد. بنابراین تراکنش های آن سکه در بلاک چین اشتباه از دست خواهد رفت. در واقع هنگام رخداد فورک به مردم هشدار داده می شود که تا زمانی که فورک رفع نشده است هیچ تراکنشی انجام ندهند.
سافت فورک (Soft Fork)
در فناوری بلاک چین، سافت فورک (Soft Fork) تغییری در پروتکل شبکه است که در آن فقط بلاک ها یا تراکنش‌های معتبر قبلی اعتبار خود را از دست می دهند. این نوع فورک‌ها برای اجرای قوانین جدید فقط نیازمند به روزرسانی اکثر ماینرها هستند. بر خلاف آن، یک Hard Fork برای ارتقا و اجرای نسخه جدید نیاز به توافق و به روزرسانی همه نودها نیاز دارد که در صورت عدم توافق برای مثال در ارزی مانند بیت کوین می توانند رونوشتی جدید از بیت کوین بسازند که برخی از خصوصیات کوین قبلی را دارد.
انواع جدید معاملات اغلب می‌توانند به عنوان سافت فورک به انتهای زنجیره بلوک اضافه شوند و تنها لازمه‌ی آن این است که کاربران و استخراج‌کنندگان در مورد معامله جدید اطلاعات کافی را داشته باشند.
این مهم به نحوی انجام می‌گیرد که تراکنش جدید برای مشتریان قدیمی به عنوان معامله «پرداخت به غیر» ظاهر شود و استخراج‌کنندگان توافق کنند که بلوک‌های شامل این معاملات را رد کنند، مگر اینکه معامله طبق قوانین جدید معتبر باشد. به این ترتیب بود که هش پرداخت به اسکریپت(P2SH) به بیت کوین اضافه شد. سافت فورک می‌تواند هنگامی اتفاق بیفتد که استخراج‌کنندگان با استفاده از نودهای به روز رسانی نشده قانون توافق شده جدیدی را نقض می‌کنند در حالی که که نود هایشان نیز از آن اطلاعی ندارند.
از آنجایی که تمام بلاک‌ها سافت فورک شده از قوانین قدیمی نیز پیروی می‌کنند، دیگر سافت فورک‌ها برای بدست آوردن توافق به ارتقا هیچ نودی نیاز ندارند. در نتیجه مشتریان قدیمی آنها را قبول می‌کنند.
سافت فورک بدون استفاده از Hard Fork قابل برگشت نیست، زیرا طبق تعریف ارائه شده یک سافت فورک تنها به مجموعه‌ی معتبری از بلوک‌ها اجازه می دهد تا زیرمجموعه‌ی درستی از آنچه که پیش از فورک شدن معتبر بود، باقی بمانند. هر چه تعداد ماینر هایی که قوانین جدید را می‌پذیرند بیشتر باشد، امنیت شبکه هم پس از ایجاد فورک بیشتر است.
فورک اتریوم (Ethereum Fork)
مشهورترین فورکی که در اتریوم اتفاق افتاد منجر به ایجاد اتریوم کلاسیک (Ethereum Classic) شد. مدتی پس از اینکه سازمان مستقل DAO که بر اساس قراردادی هوشمندانه از طرف اتریوم به وجود آمده بود، مورد حمله هکرها قرار گرفت، به کمک ایجاد یک فورد، توانست دارایی خود را بازگردانی کند.
فورک موقتی یا دائمی
فورک ها معمولا موقتی هستند اما بعضی از موارد می توانند به یک انشعاب دائمی تبدیل شوند. یک فورک می تواند به طور تصادفی یا عمدی ایجاد شود. یک فورک تصادفی زمانی ایجاد می شود که اعتبار بلاک جایگزین ایجاد شده توسط یک ماینتر، تایید نشود یا ارتفاع بلاک های استخراج شده جدید باهم برابر نباشد.
شبکه بلاک چین، بلاک هایی که اعتبار آن تایید نشده یا طول زنجیره ی آنها کوتاه تر است را رها می کند. این بلاک‌ها که دیگر بخشی از زنجیره‌ی شبکه نیستند به عنوان بلاک یتیم (Orphan Block) شناخته می‌شوند. فورک های عمدی از تغییر قوانین بلاک چین ایجاد می‌شوند. این گروه به دو بخش هارد فورک (Hard Fork) و سافت فورک (Soft Fork) تقسیم می شوند.